Bayburt Üniversitesi Yar.Doç. Doktorları Yasemin DEVECİOĞLU ve Zekeriya KARADAĞ’ın “Amaç, Beklenti ve Öneriler Bağlamında Zeka Oyunları Dersinin Değerlendirilmesi” kapsamında yaptıkları araştırmada, ülkemizin beyin gücünün artmasında çok önemli katkıları olacağına inanılan Zeka Oyunları Dersi ile tanımlanacak hedef ve davranışların öğrencilere kazandırılmasının, öğrencilerin bilişsel, duyuşsal ve devinişsel yeterliklerinin gelişiminde ve gelişmiş insan gücünün oluşturulmasında çok önemli olduğuna, bu nedenle de Zeka Oyunları Dersine gereken önemin verilmesi gerektiği sonucuna varılıyor.
Zeka Oyunları bireylerin kendi potansiyellerinin farkına varabilmeleri, hızlı ve doğru karar verebilmeleri, problemler karşısında kendilerine özgü çözüm yolları üretebilmeleri ve en önemlisi de kendilerini sürekli yenileyebilmeleri için sunulan etkinlikler olarak tanımlanabilir. Bu yönüyle Zeka Oyunları bireylerin sadece matematik alanındaki gelişimlerini değil, işlem ve strateji gücünü geliştirecek oyunlar yoluyla mantık, sözel ve görsel zeka, problem çözme, çözüm yolları üretme, üç boyutlu düşünme, kendine özgü yaklaşım geliştirme, tasarım yapma, şekil oluşturma, taktik geliştirme gibi eleştirel düşünme ve yaratıcılık becerilerini de geliştirecek oyunları kapsamaktadır.
Zekâ Oyunları Dersi (ZOD) ise ortaokullarda yeni yürütülmeye başlayan seçmeli derslerden biridir. Programda belirtildiği şekliyle ZOD ile “öğrencilerin sahip oldukları zekâ potansiyellerini tanıması ve geliştirmesi, karşılaştıkları problemler karşısında özgün ve yeni çözüm yolları geliştirmeleri, hızlı ve doğru kararlar vermeleri, oyunlar kapsamında rekabet ortamı oluşturularak çalışma becerilerini geliştirmeleri, farklı bakış açıları oluşturabilmeleri, özgüven kazanmaları, akıl yürütme ve mantığı etkili bir şekilde kullanmaları ve problem çözümüne yönelik olumlu tutum geliştirmeleri” beklenmektedir (TTKB, 2013).
Zekâ Oyunları dersi programının odağında öğrencilerin problem çözme, iletişim ve akıl yürütme, öz düzenleme ve psikomotor becerilerinin ve duyuşsal özelliklerinin geliştirilmesi vardır. Zeka Oyunlarını eğitim yaşantılarının bir parçası haline getirecek öğrencilerin problemleri sadece sayılar ve şekillerle değil aynı zamanda gerçek hayat materyalleri ile kurgulayarak ve gerçek dünya sorunlarıyla ilişkilendirebilmesini bekleyebiliriz. Öğrenciler, çözüme giden yollarda birçok farklı yöntemler kullanmayı geliştireceklerdir. Bu nedenle de öğrencilerin uzun vadede problem çözmede başarılı olmalarını sağlamak için öğrencilere problem çözmenin temel aşamaları kavratılmalıdır.
Zeka Oyunları Dersi hakkında TTKB’nin (2013) yayınlandığı öğretim programı incelendiğinde dersin kazanımlarına yönelik tanımlanan davranışlar aşağıdaki gibi listelenebilir:
- Mantığa dayalı fikirler üretebilme
- Soyut sembolleri kullanarak hareket stratejileri oluşturabilme
- Gruplandırma becerilerini geliştirebilme
- Problem çözme ve fikir geliştirmede takım çalışması becerilerini geliştirebilme
- Deneyimlerden çıkarımlarda bulunabilme
- Üç̧ boyutlu nesnelerin hareketi ve ilişkilerini kavrayabilme
- Benzetim yoluyla akıl yürüterek problem çözebilme
- Üç̧ boyutlu düşünme ve muhakeme becerilerini geliştirebilme
- Tümdengelim yöntemiyle problem çözebilme
- İşlemsel ve ölçmeye dayalı tahmin becerilerini geliştirebilme
- Sayıları kullanarak işlemsel stratejiler geliştirebilme
- Bir problemin çözümü ile ilgili farklı ve karşıt görüşleri ifade etme becerilerini geliştirebilme
- Problemlerin farkına varabilme
- Problemleri anlamak için problemin doğasına ilişkin sorgulama becerisini geliştirebilme
- Problemleri anlayabilme ve tanımlayabilme
- Düşüncelerini etkili bir şekilde ifade edebilme becerilerini geliştirebilme
- Problemlerin çözümü için en uygun yöntemi seçebilme
- Kendilerinin bireysel olarak güçlü ve zayıf yönlerini tanıyabilme
- Özgüven geliştirebilme
- Problemlerin çözümünde sorgulayıcı ve şüpheci bir yaklaşım geliştirebilme
- Hızlı ve etkin karar verme becerisini geliştirebilme
- Farklı Zeka Oyunları kullanarak çeşitli problem çözme yöntem ve stratejilerinin geliştirebilme
- Sözel oyunlarda semantik stratejiler geliştirebilme
- Centilmenlik anlayışıyla, rakiplerine ve takım arkadaşlarına saygılı
- olma becerisi geliştirebilme
- Problemlere farklı çözüm yolları önerebilme
- Deneme-yanılma, tümevarım, tümdengelim, varsayım kullanma,
- problemi dönüştürme, problemi parçalama vb. çözüm yöntemlerinden en uygun olanı seçebilme” (TTKB, 2013, s:7-8).
Zeka Oyunları Dersi ile yukarıda maddelerle sıralanan davranışların ve benzerlerinin ya da en azından bir grubunun bu alandaki uygulamalarla öğrencilere kazandırılmasının, yakın ve uzak hedefler boyutunda öğrencilerin davranış̧ ve yeterliklerinin gelişiminde, dolayısıyla ülkemizin beyin gücünün artmasına çok önemli katkıları olacağına inanılmaktadır. Tanımlanan bu davranışların kazanılmasının, öğrencilerin bilişsel, duyuşsal ve devinişsel yeterliklerinin gelişiminde ne denli önemli olduğunu görmemek imkansızdır.
Zeka Oyunları Dersinin kazanımları konusunda katılımcılardan bazılarının ifadeleri şöyledir:
“Zekâmızın gelişmesini daha aktif hale gelip sayısal derslerin daha çekici hale gelmesi.”(Öğrenci-21);“Beynimizi ve zekâmızı geliştirir. Derslerimize ilgimiz artırır. Zekâ oyunları bizim kapasitemizi belirleyip, zihnimizi açar.”(Öğrenci-30), “Zekâ oyunları bizim zekâmızı geliştirecek beceriler kazandırıyor. Satranç, Sudoku, bilmeceler, bulmacalar gibi onlar bizi geliştirmeyi amaçlıyor ve bence bu yönden çok güzel bir şey.”(Öğrenci-53),“Ben bir ara zekâ oyunlarıyla ilgileniyordum ve bana kazandırdıkları şeyler ilk başta eğlenceli bir ders sonrasında beyin yormayı gerektiren şeyler vardı. Ben çok eğlendim.”(Öğrenci-74),“Pratik zekâyı ve zekâ, gelişmesini matematikte çok fazla yardımı oldu.”(Öğrenci-103),“Zihinden problemleri yapmayı değişik sorular çözmemizi bir işlem bilmediğim için yapamazdım ama şimdi kolayca yapabiliyorum.” (Öğrenci-114).
Yapılan araştırma sonucu öğrenciler Zeka Oyunları Dersinin daha çok zihin açma, derse ilgiyi artırma, eğlenme gibi kısa zaman içinde görülebilecek gündelik faydalar üzerinde fikir yürüttükleri görülmektedir.
Özelikle günümüzde problem çözme, zihinsel ve bilişsel gelişim gibi daha üst düzey öğrenmelere yönelindiği bir dönemde, bu kadar çok öneme sahip olduğunu düşündüğümüz bu ders hakkında sadece öğretmen ve öğrencilerin değil, ailelerin, idarecilerin ve tüm eğitimcilerin farkında ve bilinçli olmalarını amaçlamaktayız.
Öncelikle Zeka Oyunları Dersi öğretmen, öğrenci ve idarecilerin de belirttiği gibi öğrencilerin farkında olmadıkları daha farklı beceri ve yeterlikler de geliştirebilir. Katılımcıların da belirttiği gibi bu dersin öğrencilerin analiz, sentez, neden-sonuç ilişkisi kurma gibi farklı becerilerinin yanında sosyal alanlarda da daha farklı yeterliklerinin gelişiminde olumlu katkılarının olduğu/olacağı söylenebilir. Bu konuda öğrenci ve öğretmenler de Zeka Oyunları Dersinin öğrencilere farklı beceri ve disiplin kazandırarak kendini geliştirme fırsatı verdiğini, zekâlarını ölçme ve öğrenmelerini geliştirme, pratik düşünme, bilinçli olma ve bilgiyi kullanma, oyunla ve eğlenerek öğrenme gibi davranışları kazandırdığını ifade etmektedirler.
KAYNAK
Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2014 Cilt:IX, Sayı:I
Bir yanıt bırakın